Image by Free-Photos from Pixabay
U ovom članku predstavićemo vam osnovne vrste tigrova, kao i njihove karakteristike, brojnost populacije, ali i opasnosti koje su se nadvile nad budućnošću tigrova kao vrste ali i sasvim određenih podvrsta tigrova.
Sibirski tigar
Sibirski tigrovi su mišićavi, karakterističnog izgleda sa velikim glavama i moćnim prednjim udovima. Boja sibirskih tigrova varira od narandžaste do smeđe, prošarane belim područjima i crnim prugama. Na njihovim licima nalaze se dugi brkovi, koji su još duži kod muških tigrova, i oči u kojima su zaobljene zenice naglašene žutim dužicama. Uši su, međutim, male i zaobljene sa crnim tačkama okruženim belom površinom, koje nisu tek dekorativnog karaktera nego zapravo doprinose komunikaciji unutar vrste.
Uzorak pruga je različit kod svakog tigra. Ove svojevrsne oznake su toliko jedinstvene, poput ljudskih otisaka prstiju, da ih istraživači zapravo koriste prilikom identifikacije određenog tigra. Možda ste slučajno zapratili dokumentarce o naučnicima koji pokušavaju da prate šta se dogodilo nekom određenom tigra sa kojim su se ranije susretali. Tigrove pruge se takođe koriste kao sredstvo za kamuflažu, odnosno mimikriju, i služe im kao veoma korisna karakteristika dok nečujno prate i nasrću na svoj plen.
Tigar se, od svih velikih mačkama, pojavljuje u najrazličitijim veličinama čak i u poređenju sa leopardima i lavovima.
Bengalski tigar
Tigar, kao vrsta, ima devet podvrsta. Tri od njih su već izumrle. Istorijska rasprostranjenost tigrova širom Azije više nije toliko velika. Preživela podvrsta Panthera tigris trigris, koja je u javnosti poznata pod zajedničkim imenom, bengalski tigar danas se može naći u Bangladešu, Butanu, Indiji i Nepalu. To je još uvek podvrsta sa najviše živih jedinki, iako njena ukupna populacija broji jedva 2.500 odraslih tigrova.
Bengalski tigrovi mogu se naći na aluvijalnim travnjacima, kišnim šumama različitih tropskih i suptropskih vrsta, mangrovima, listopadnim šumama i različitim šikarama. Muški bengalski tigrovi mogu dostići od 270 do 310 centimetara dužine dok ženke dosežu od 240 do 265 centimetara dužine. Mužjaci su, takođe teži, sa 175 do 260 kilograma, dok ženke mogu biti teške od 100 do 181 kilograma. Mesto na kome žive takođe utiču na težinu i dužinu bengalskog tigra, tako da tigrovi koji žive u Nepalu i Indiji mogu dostići najveću dužinu i težinu.
Projekat Tigar pokrenut je u Indiji 1972. godine. Ovaj projekat pokrenuli su svi oni koji su već tada bili zabrinuti zbog budućnosti populacije tigrova u nadi da će osigurati njihovu održivost. Ovaj projekt nema samo biološku već i kulturnu važnost. Ironično, sama kultura, to jest, civilizacija je delimično kriva za krivolov. Postoji velika ilegalna potražnja za različitim delovima tela tigrova, posebno njihovim kostima, koje se mogu koristiti u tradicionalnoj kineskoj medicini.
Od 1994. do 2009. godine, zabeleženo je 893 slučaja ubijanja tigra kako je to javnost obavestilo Indijsko društvo za zaštitu divljih životinja. Ovo zaista ukazuje na opasnost po opstanak vrste sa kojom su tigrovi još uvek suočeni. Međutim, postoje i određeni napori u pravcu očuvanje populacije tigrova, na primer, u vidu posebnih područja za zaštitu, poput zaštićenog eko područja koje se nalazi u predelu Terai Arc Landscape-a na granici Indije i Nepala.
Takvo zaštićeno područje ima za cilj tretiranje tigrova kao jedne populacije, uprkos činjenici da tigrovi zapravo ne žive svi zajedno u tom jednom širokom području. Drugi cilj je da sama vrsta ima zaštićeno stanište koje bi moglo da posluži kao primer u pravljenjima budućih planova razvoja. Turistička strategija u Nepalu ima za cilj ne samo promociju populacije tigrova već i obnavljanje uništenih šuma. Ipak, tek će budućnost pokazati da li će se ovi napori zaista isplatiti.
Indokineski tigar
Panthera tigris corbetti, poznatiji kao indokineski tigar, može se naći u nekoliko azijskih zemalja kao što su Burma, Kambodža, Laos, Kina, Vijetnam i Tajland. Tamnije su boje i manje su veličine od bengalskih tigrova. Ipak, ne može se reći da su lagani jer mogu da dostignu maksimalnu težinu od 190 kilograma kada su u pitanju muši pripadnici populacije iili 140 kilograma kada su u pitanju ženke. Indokineski tigrovi više vole da žive u šumama u brdskim ili planinskim predelima nego u ravnicama, kao što je slučaj sa bengalskim tigrovima.
Nažalost, populacija indokineskih tigrova je veoma mala. Vlada procenjuje da populacija ove podvrsta broji tek 350 tigrova. Na drugoj strani, čak i indokineskim tigrovima koji su još uvek na životu i dalje preti opasnost u vidu krivolova ili čak umiranja od gladi zbog činjenice da je populacija njihovog primarnog plena, poput divljih svinja i jelena, takođe u opadanju. U Vijetnamu je oko 75% indokineskih tigrova istrebljeno kako bi bilo iskorišteno u različitim vidovima u kineskoj tradicionalnoj medicini.
Malajski tigar
Panthera tigris jacksoni, šrioj javnosti poznat kao malajski tigar, može se naći samo na jugu Malajskog poluostrva. Malajski tigar zvanično je priznat kao podvrsta tek 2004. godine. Istraživanje koje su sproveli naučnici iz Laboratorija za proučavanje genomske raznolikosti (deo Nacionalnog instituta za rak Sjedinjenih Američkih Država), donelo je i novu klasifikaciju podvrsta tigrova. Postoji oko 500 još uvek živih pripadnika podvrste malajskih tigrova, ali su teško ugroženi opasnošću od krivolova. Malajski tigrovi su brojčano najmanja podvrsta na planeti! Mužjaci u proseku imaju oko 120 kilograma, dok ženke u proseku imaju oko 100 kilograma. Značajna je i činjenica da malajski tigar ima veliki kulturni značaj u Maleziji jer se nalazi i u grbu ove zemlje.
Sumatranski tigar
Panthera tigris sumatrae, u javnosti poznat kao sumatranski tigar, može se naći samo na Sumatri, koja je inače indonežansko ostrvo. Do sad smo spomenuli da su druge podvrste tigrova u opasnosti od izumiranja, međutim sumatranski tigar je dostigao kritičnu tačku. Sumatranski tigrovi najmanja su od svih živih podvrsta tigra. Odrasli mužjaci teže između 100 i 140 kilograma, a ženke teže od 75 do 110 kilograma.
Ova podvrsta je tako brojčano mala jer se mora prilagođavati gustim šumama Sumatre. Plen koji im je dostupan na ostrvu je takođe u veoma ograničenim količinama, što su sve nepovoljne okolnosti za opstanak vrste sumatranskog tigra. Iako populacija sumatranskih tigrova u divljini izražena u brojevima iznosi od 400 do 500 primeraka, što je slučaj i sa populacijama drugih podvrsta, genetska testiranja su pokazala da bi se sumatranski tigar mogao razviti u drugu vrstu pod uslovom da uspe da izbegne izumiranje. Zbog ove činjenice, postoje određene sugestije od strane naučne zajednice da određenim podvrstima treba dati prioritet kada je u pitanju očuvanje podvrsta tigra.
Uništavanje staništa i dalje se smatra glavnom pretnjom populaciji sumatranskih tigra. Međutim, postoje i brojni dokazi o ubijanju tigrova odstrelom i u godinama na samom kraju dvadesetog veka. Broj odstreljenih sumatranskih tigrova da je predstavljao oko 20% ukupne tadašnje populacije.
Južnokineski tigar
Panthera tigris amoiensis, podvrsta tigra poznata i kao južnokineski tigar, zapravo je najugroženija podvrsta tigra. Ugroženiji su čak i od sumatranskih tigrova, u čije očuvanje su uloženi maltene nadljudski napori. Južnokineski tigar čak se našao na listi deset najugroženijih vrsta na svetu.
Južnokineski tigar pripada grupi manjih tipskih podvrsta, čija se dužina kreće od 2,2 do 2,6 metara. Ovaj raspon dužine odnosi se i na muške i na ženske pripadnike vrste. Mužjaci mogu doseći težinu od 127 do 177 kg. Ženke, s druge strane, imaju težinu od 100 do 118 kilograma.
Južnokineski tigrovi bili su toliko ugroženi da u periodu između 1983. i 2007. godine nisu uopšte viđeni u divljini, to jest, u svom prirodnom staništu. Da bi se potvrdilo da oni zaista i dalje postoje, jedan lokalni farmer tvrdio je da ih je video te je tom prilikom pokazao fotografije južnokineskog tigra koje su zapravo razotkrivene kao neverodostojne, odnosno, lažne. Sve ovo je na kraju postalo deo velikog skandala krajem 2007. godine.
Kineska vlada je usvojila zakon kojim se zabranjuje ubijanje tigrova još 1977. godine. Bez obzira što je ovaj akt donesen pre više od 40 godina moglo bi se ispostaviti da je ovaj potez došao prekasno zbog velike verovatnosti da su divlji južnokineski tigrovi već izumrli. Ako je ova podvrsta tigrova zaista izumrla, na svetu je ostalo možda manje od stotinu južnokineskih tigrova, od kojih je sasvim sigurno da 59 njih živi u umetnim uslovima. Veruje se da su ovi tigrovi potomci samo šest primeraka južnokineskog tigra.
Naravno, ovo su veoma loše prognoze kada je u pitanju južnokineski tigar, jer da bi podvrsta nastavila da postoji, potrebna je genetska raznolikost. U svakom slučaju ne postoje nikakvi konkretni napori u pravcu uzgajanja južnokineskih tigrova, niti napori da se živi primerci ove podvrste vrate u njihova prirodna staništa.
Postoje i neke druge manje poznate podvrste tigrova, koje su zapravo mnogo ređe a mnoge od njih su verovatno već izumrle.
Izumrle podvrste tigrova
Balijski tigar
Neke podvrste tigra još uvek se spominju u knjigama, ali su već odavno izumrle dok se njihova staništa i dalje uništavaju. Panthera tigris balica, podvrsta tigra u javnosti poznata kao balijski tigar, nekada egzistirala isključivo na indonežanskom ostrvu Bali. Dok je još uvek postojao, balijski tigar je bio najmanja podvrsta tigrova ( kada je u pitanju dužina i težina ), s mužjacima težine od 90 do 100 kilograma, i ženkama težine od 65 do 80 kilograma.
Žalosna je činjenica da ljudi više ne mogu uživati u lepoti balijskog tigra. Ova podvrsta tigrova izumrla je isključivo zbog lova. Verovalo se da je poslednji primerak vrste, inače odrasla ženka balijskog tigra, lovljena i ubijena u Sumbar Kimi.
Već 37. septembru 1937. godine na zapadnom Baliju nije bilo nijednog balijskog tigra. Balijski tigar se ipak još uvek smatra veoma važnom životinjom u balijskom hinduizmu.
Kaspijski tigar
Panthera tigris virgata je podvrsta tigra poznatija kao kaspijski tigar, ali i pod drugim imenima, kao što su hidranski ili turanski tigar. Ova podvrsta tigra nekada se nalazila tek u retkim šumama. Pronađen je i južno i zapadno od Kaspijskog mora – barem do ranih 70-tih bilo ga je moguće videti u divljini. Najbliža i najsličnija živa podvrsta kaspijskom tigru je amurski tigar.
Javanski tigar
Panthera tigris sondaica, inače poznat i kao javanski tigar, nekada je živela samo na ostrvu po kome je i dobila ime. Ovaj tigar viđan je u svom prirodnom staništu sve do sredine 1970-ih. Tigrovi ove podvrste veći su od balijskih tigrova, s mužjacima težine od 100 do 140 kilograma, i ženkama težine od 75 do 115 kilograma. Nažalost, javanski tigar nije viđen posle 1979. godine kada je poslednji put viđen u okolini planine Betiri.
Tokom ekspedicije u Nacionalnom parku Mount Halimun Salak davne 1990. godine, nije bilo nikakvih dokaza koji bi potkrepili mišljenje da još uvek postoje živi javanski tigrovi.
Hibridne vrste tigrova
Do sada smo navodili postojeće podvrste tigrova, ali i podvrste koje su izumrle. Postoje i druge vrste, za koje se može smatrati da su deo porodice tigrova, poput hibridnih vrsta tigrova, čiji su primeri Liger i Tigon. Koncept hibrida postoji već dugo vremena, i zapravo seže u 19. vek. U to vreme ljudi su bili zainteresovani za stvaranje hibrida jer su želeli da mogu da prikazuju čudna, do tada neviđena bića, u cirkusima i predstavama, a sve radi zarade. Ligeri i tigoni su omogućeni jer je već poznato da se lavovi uspešno razmnožavaju s tigrovima, posebno onima iz podvrste bengalski i amurski tigar. Nekada je bilo uobičajeno da se ti hibridi uzgajaju u zoološkim vrtovima. Međutim, ta praksa je sada obustavljena zbog usmeravanja napora na očuvanju autentičnih vrsta i podvrsta tigrova. Uprkos ovoj činjenici, kineski zoološki vrtovi, pa i oni u privatnom vlasništvu, i dalje uzgajaju hibridne vrste.
Liger je hibridna vrsta tigra koja je nastala kao rezultat parenja mužjaka lava i tigrice. Mužjak lav doprinosi genu koji omogućuje rast, zbog čega ligeri mogu postati mnogo veći od bilo kog od svojih roditelja i to od 3 do 3.5 metra dužine i težine od 350 do 450 kilograma i više. Ligeri, međutim, zadržavaju izgled i ponašanje oba roditelja. Kao rezultat, liger ima tigrove i tačke i pruge utisnute na lavovskom krznu. Kod muških ligera postoji pedeset posto šanse da im izraste i lavovska griva. Ako do toga zaista i dođe, ligerova griva neće biti toliko velika – tek oko polovine veličine grive čistog lava.
Iako je liger definitivno lep i zanimljiv za gledanje, kod njega se pojavljuju i određeni problemi sa plodnošću. Muški ligeri su mahom sterilni dok su njihove ženke obično plodne.
Tigon, vrsta koja je nastala kao rezultat sparivanja mužjaka tigra i lavice, ređi je hibrid.
Tigrovi – podela na osnovu boje
Tigrovi se takođe mogu kategorisati na osnovu boja. Boja će vam sigurno olakšati kako da prepoznate kojoj podvrsti bi tigar mogao pripadati međutim, više od toga nećete saznati samo na osnovu boje tigra.
Beli tigar
Beli tigar nastaje mutacijom gena koja izaziva određenu vrstu albinizma kod tigrova i prilično ga je retko sresti u prirodi. Ima, međutim, veoma atraktivnu boju, što ga čini popularnim izborom u uzgoju u okviru zooloških vrtova. Bela boja tigra je zapravo je recesivna, tako da uzgoj belih tigrova obično završi razmnožavanjem srodnika. Ovo svakako treba izbegavati jer može prouzrokovati nekoliko fizičkih nedostataka, koji uključuju skoliozu, strabizam (ukrštene oči) i probleme sa nepcom. Beli tigrovi, čak i oni najzdraviji, imaju kraći život od običnih bengalskih ili sibirskih tigrova od kojih su nastali. Bilo je, takođe, određenih pokušaja uzgajanja belih tigrova mešanjem sa narandžastim tigrovima kako bi se ova situacija sa genima popravila. Međutim, kada se pomešaju narandžasti i beli tigrovi, tada dolazi do mešanja podvrsta.
Beli tigrovi su prvi put uzgojeni početkom 19. veka. Mogu nastati sparivanjem dva roditeljska tigra koji nose retki gen prisutan kod belih tigrova. Ovaj gen je toliko redak da se javlja samo jednom od 10.000 pripadnika vrste. Beli tigrovi nastaju samo kada oba roditeljska tigra poseduju ovaj retki gen.
Treba imati na umu da beli tigrovi ne čine zasebnu podvrstu. Ono što ih razlikuje od ostalih pripadnika vrste je samo boja. U prirodi, jedina podvrsta tigra za koju je potvrđeno da poseduje gen za belu boju je bengalski tigar. Čak i svi beli tigrovi koji egzistiraju u umetno stvorenim uslovima, poput zooloških vrtova pripadaju podvrsti bengalskog tigra. Veruje se da retki recesivni gen koji uzrokuje belu boju potiče samo od bengalskih tigrova. Naučnici još nisu uspeli da se detaljnije pozabave razlozima za ovo.
Postoji nekoliko zabluda o belom tigra. Neki veruju da je beli tigar ugroženiji u poređenju sa vrstom u celini. Takođe se pogrešno veruje da su beli tigrovi albinosi, što je možda bila stara zabluda s obzirom na činjenicu da njihovo naučno ime dolazi od reči „albinistički“. Napokon, pigment i dalje postoji u prugama i plavim očima belog tigra, ali i u albino pripadnicima bilo koje vrste.
Zlatni tigar
Još jedan recesivni gen može rezultirati zanimljivom „zlatnom“ nijansom. Ova boja se ponekad naziva „zlatnom“, a ponekad i „bojom jagode“. Zlatni tigrovi zapravo imaju krzno zlatne boje, sa bledo narandžastim prugama a stoje na snažnim nogama, ali svetle ili blede boje. Imaju gušće krzno nego što je to uobičajeno za tigrove. Smatra se da danas postoji oko 30 zlatnih tigrova i svaki od njih živi u umetnim uslovima.
Zlatni tigrovi, poput belih tigrova, takođe su deo podvrste bengalskog tigra. U stvari, neki od njih dolaze sa genom belog tigra. Dakle, moguće je da se sparivanjem dva zlatna tigra kao rezultat dobije beli tigar bez pruga. Baš kao i beli tigar, i zlatni tigar je veći od prosečnog bengalskog tigra.
Tigrovi drugih boja
Zabeleženo je i postojanje tigrova drugih boja od ovih gore pobrojanih. Postoje neki zapisi o postojanju crnog tigra, ali nijedan od njih nije u potpunosti autentičan, osim možda mrtvog primerka iz Chittagonga iz davne 1846. godine. Moglo se čuti i o postojanju plavih tigrova, međutim ništa od ovog nije potvrđeno. Ovi tigrovi se nazivaju malteški tigrovi. Još jedna nepotvrđena vrsta tigra specifične boje je dominatno crna u kombinaciji sa drugim bojama. Ako takav tigar zaista i postoji, može biti da se radi tek o mutaciji neke podvrste pre nego o postojanju zasebne, različite vrste.